Zondag 25 mei was de aftrap van de nieuwe Vriendenactiviteit ´Kunstgasten’, met Karen Sargsyan als eerste kunstgast. Vrienden en introducés luisterden naar het gesprek tussen Karen en interviewer Hanny Roskamp. Ondersteund door foto´s en filmpjes. In een inleidend filmpje zagen we Karen in zijn atelier. Hij is aan de slag voor nieuw werk. Vaardig bewerkt hij met een stanleymes het papier waarmee hij zijn figuren ‘boetseert’. De kleurrijke berg papier op de grond laat zien dat niet alles in één poging het gewenste resultaat oplevert. In zijn studio maakt hij klein en middelgroot werk. Voor groter werk huurt hij tijdelijk andere ruimten.
Bokser
Karen is opgegroeid in Yerevan, in Armenië. Hij was altijd wel aan het tekenen, maar hij had nog geen idee dat dit later zou uitmonden in zijn kunstenaarschap. Voorlopig kwam eerst sport op zijn weg. Hij werd bokser. ‘Maar je bent wie je bent’ en dus ging hij ook kunst maken. Zijn ouders vonden dat prima. Het werd voor hem toen een sport om te experimenteren met kunst in de voormalige Sovjet-Unie. Maar dat was geen sinecure.
Kunstopleiding en kunstenaar zijn in de Sovjet-Unie was totaal anders dan hier in Nederland. Prominent aanwezig is altijd de ideologie van socialisme. Het werk is bedoeld voor propaganda. Je krijgt wel een gedegen opleiding. Classicisme en sociaal realisme voeren de boventoon. Veel aandacht voor vakkennis en ambachtelijkheid. En een zeer strenge selectie bij de opleidingen. Aan de sportopleiding had hij ook geleerd over de anatomie van de mens en dat kwam goed van pas in zijn kunstuitoefening. De bewegingen van de figuren die hij maakt wil hij echt doen laten overkomen en daarvoor zijn sportbewegingen een goede inspiratiebron.
Nadat hij gevlucht was naar Nederland pakte hij de ontdekkingstocht naar de kunst weer op. Hij zocht naar werk waarmee hij zich kon onderscheiden. Onderscheidenheid noemt Karen een van de belangrijkste kenmerken voor een kunstenaar.
Boeken
Geïnspireerd werd hij door het lezen van boeken. In de Sovjet-Unie moest men veel literatuur lezen. En er was natuurlijk nog geen tiktok. De personen en verhalen die in de boeken voorkwamen wilde hij uit de boeken halen en betekenis geven door ze uit te beelden,. In het begin maakte hij figuren die hij fotografeerde en daarna ‘opblies’.
Hij had meer dan vijf jaar geploeterd op een klein kamertje toen hij opgemerkt werd door Liesbeth Brandt Corstius, oud-directeur van het Arnhemse museum. Door haar werd hij, 32 jaar was hij toen, voorgedragen aan de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. Hij werd aangenomen en dat was bijzonder, want hij had verder geen vooropleiding in de kunsten gedaan.
Op de Rijksakademie heeft hij veel geleerd. “Het was fantastisch, want je hoefde je alleen maar met kunst bezig te houden en geen al te grote zorgen te maken over andere zaken”. Daar kreeg hij de kans om te experimenteren, te werken aan zijn eigen identiteit, een eigen signatuur. Tijdens het experimenteren was het ingewikkeld om een balans te vinden tussen de ambachtelijkheid van de Sovjet-Unie en de vrijheid van hier. “Nu maak ik gebruik van de vrijheid van hier en combineer het met de kennis van de anatomie en de dynamiek en uitingen van de figuren”.
Hoewel hij geïnspireerd wordt door boeken en verhalen gaat hij impulsief aan de slag. Hij weet pas vaak achteraf, als hij een tijdje bezig is, waar het over gaat.
Advies
Bekende kunstenaars kwamen naar de academie om advies te geven. Echt bepalend was het advies van Sigurdur Gudmundsson. Hij adviseerde dat hij geen foto’s moest maken maar sculpturen. “Het beste advies ooit”. Nu had hij zijn onderscheidenheid, niemand maakt zoiets!
Karen toonde foto’s van Gudmundsson en ook van andere kunstenaars die hem inspireren zoals van Kevin Ledo, een Canadese kunstenaar die grote muurschilderingen maakt, die wel iets weghebben van de realistische Sovjet-kunst. Ook de theatrale beelden van Osker Schlemmer boeien hem, waarin figuren bijzondere kostuums dragen. Kunstenaars als van Gogh en Matisse vindt hij iconen van hun tijd, maar het gaat bij hen meer om kleur, penseelstreek, uitingen van emotie. Karen heeft meer met het menselijk lot en dat het beeld voor zich spreekt, met opgebouwde scenes.
Rembrandt is wel een groot voorbeeld. Bijvoorbeeld, één blik van de ogen van een figuur op het schilderij laat zien dat er grote veranderingen gaan gebeuren. Karen probeert ook zijn gezichten zo een diepte te geven.
Eveneens zagen we een film van Karen en zijn werk met prachtige grote roterende figuren. Dat zijn beelden van de expositie Coup de Ville in Sint-Niklaas. Het is fijn dat we foto´s en film kunnen zien van Karen, maar helaas niet van zijn vroeger periode omdat zijn gehele archief, twee harddiscs, van die tijd is gestolen.
Karen werkt veel met papier, maar ook met aluminium. Hij exposeert over de gehele wereld (onder andere Suriname, Jeruzalem) vooral ook buiten, met de figuren van aluminium. Hij toont mooie beelden van Jerusalem van het Tower of David museum, waar hij een half jaar gewerkt heeft aan beelden van negen historische figuren. Papier vergaat buiten uiteraard te snel door de weersomstandigheden, maar ook met aluminium moet je oppassen in sommige landen want het wordt zeer heet. En je moet erop letten dat niet alles smelt. Wind is ook een factor om rekening mee te houden.
Karen werkt soms in opdracht. Bijvoorbeeld vorig jaar bij Beelden op de Berg in de expositie Heksenkruid in het Belmonte Arboretum in Wageningen. Niet alle opdrachten vindt hij even interessant, dus hij zegt ook wel eens nee, als hij niets heeft met het thema.
Kwaliteit
Het gesprek komt op de kwaliteit van kunstenaars in Nederland. Ook hier komt het verschil tussen Nederland en de voormalige Sovjet-Unie aan bod. Karen omarmt het ambachtelijke van de Sovjet-tijd, maar de vele restricties zijn belemmerend. In Nederland is iedereen vrij om te doen wat hij wil. Het kunnen werken in alle vrijheid in Nederland heeft veel meer betekenis. Ook al is de keerzijde daarvan, aldus Karen, dat de kwaliteit niet altijd even goed is. Maar wie bepaalt wat kwaliteit heeft…
Na de Kunstgasten was er een gezellige borrel in Café Pierre!
Op 31 augustus is de volgende editie van Kunstgasten met drie genomineerde graduates van ArtEZ en de bekendmaking van de winnaar van de Vriendenprijs. Later meer.
Mijn zoon heeft met veel toewijding en doorzettingsvermogen een indrukwekkend pad afgelegd in de kunstwereld. Zijn vastberadenheid en passie voor zijn werk zijn echt inspirerend.